Po śmierci spadkodawcy spadkobiercy nie mogą swobodnie dysponować otrzymanym w spadku majątkiem. Fakt ten należy sformalizować, co ma szczególne znaczenie w przypadku nieruchomości. Bez tego nie mogą bowiem jej sprzedać, podarować, czy też zaciągnąć na nią kredytu.
Przyjęcie lub odrzucenie spadku
Spadek można otrzymać na mocy ustawy albo na podstawie testamentu, jeśli spadkodawca takowy po sobie pozostawił. Spadek można odrzucić lub przyjąć. Decyzja o odrzuceniu podejmowana jest najczęściej w oparciu o informacje o licznych zobowiązaniach zmarłego. Należy pamiętać, że dziedziczy się nie tylko majątek, ale również długi! Odrzucenie spadku jest równoznaczne z pozbyciem się odpowiedzialności za niespłacone kredyty i pożyczki spadkodawcy. Spadek można również przyjąć. Obie czynności wymagają złożenia stosownego oświadczenia przed sądem lub notariuszem, czego należy dokonać w ciągu pół roku od otwarcia spadku. Po tym czasie przyjmuje się, że spadek został przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza, czyli odpowiedzialność za długi spadkowe będzie ograniczona do otrzymanego majątku.
Nieruchomości w spadku – konieczne postępowanie spadkowe
W przypadku dziedziczenia przedmiotów mniejszej wartości, albo o znaczeniu sentymentalnym nie ma potrzeby przeprowadzania postępowania spadkowego. Jest to jednak konieczne, gdy w skład masy spadkowej wchodzą nieruchomości, akcje, obligacje, środki na rachunkach bankowych lub ruchomości, których zmarły był formalnie właścicielem (np. samochód). Postępowanie spadkowe ma na celu potwierdzenie nabycia spadku i może się rozpocząć po upływie 6 miesięcy od otwarcia spadku lub wcześniej, jeżeli wszyscy znani spadkobiercy złożyli swoje oświadczenia.
Niezbędne dokumenty
Postępowanie takie przeprowadza sąd rejonowy właściwy dla ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego. W tym celu zainteresowana strona musi złożyć wniosek zawierający:
– dane wnioskodawcy,
– dane pozostałych spadkobierców – uczestników postępowania,
– dane osobowe zmarłego, datę jego śmierci oraz ostatni adres zamieszkania,
– testament – jeśli został sporządzony.
Wniosek należy złożyć w tylu kopiach ilu jest uczestników postępowania. Podlega opłacie w wysokości 55 zł.
Po zakończeniu postępowania sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym wskazuje wszystkich spadkobierców oraz udział w masie spadkowej, jaki każdemu z nich przysługuje.
Akt poświadczenia dziedziczenia
Jeśli spadkobiercy dojdą do porozumienia co do podziału spadku, jego przyjęcie może mieć formę poświadczenia dziedziczenia, które sporządza notariusz (nawet jeśli w skład masy spadkowej wchodzi nieruchomość). Trzeba się tu liczyć z dodatkową opłatą, wyższą niż ta za wniosek składany do sądu. Cała procedura zakończy się jednak znacznie szybciej, podczas jednej wizyty w kancelarii notarialnej.
Podatek od spadku
Otrzymanie spadku jako przysporzenie majątkowe podlega opodatkowaniu. Stawki zależą od linii pokrewieństwa łączącego spadkobiercę ze zmarłym. Przedstawia się to następująco:
- grupa I – małżonek, wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo, teściowie, zięć, synowa, stawka podatku 7%, próg zwolnienia z podatku wynosi 9 637 zł;
grupa II – zstępni rodzeństwa (np. dzieci siostry, wnuki brata), rodzeństwo rodziców (np. ciotki, wujowie), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych, stawka podatku 12%, próg zwolnienia 7 276 zł; - grupa III – pozostałe osoby, do tej grupy zalicza się również partner, z którym zmarła osoba żyła w związku nieformalnym, stawka podatku 20% podatku od otrzymanego spadku, próg zwolnienia 4 902 zł.
Próg zwolnienia podatkowego to kwota, do której spadkobierca nie musi płacić podatku.
Zwolnienie z podatku
Małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha mogą skorzystać z całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn (zwolnienie nie dotyczy spadków, gdy zgon spadkodawcy nastąpił przed dniem 1 stycznia 2007 r.). Aby skorzystać ze zwolnienia od podatku, należy zgłosić fakt otrzymania spadku w urzędzie skarbowym (na formularzu SD-Z2) w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza, wskazujac co w drodze spadku odziedziczyliśmy.