Odwrócony kredyt hipoteczny, potocznie zwany odwróconą hipoteką, jest instytucją działającą na podstawie ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym. Z rozwiązania tego mogą skorzystać wszyscy bez względu na wiek, jednak w praktyce okazuje się, że najczęściej decydują się na nią osoby starsze, by zabezpieczyć swój byt i jednocześnie zyskać trochę gotówki. Odwrócona hipoteka pozwala bowiem na dysponowanie prawem własności nieruchomości zachowując jednocześnie możliwości zajmowania domu czy mieszkania.
W ramach odwróconej hipoteki kredytobiorca, będący właścicielem nieruchomości, otrzymuje od banku określoną sumę pieniędzy, czyli kredyt, którego zabezpieczeniem jest ustanowiona na tej nieruchomości hipoteka. Spłata pożyczonych środków może nastąpić po śmierci kredytobiorcy, np. przez jego spadkobierców. Jeśli tego nie zrobią, lub jeśli takich spadkobierców nie ma, mieszkanie zostanie przejęte przez bank.
Kredytobiorca pozostaje pełnoprawnym i jednym właścicielem nieruchomości aż do śmierci. Wynikają z tego oczywiście pewne obowiązki, w tym takie, które ciążyły na nim do tej pory, np. płacenie podatku, ale również powinności związane z umową zawartą z bankiem. Nieruchomość musi zostać utrzymana w stanie niepogorszonym, co oznacza wykonywanie wszelkich niezbędnych napraw i remontów, które mogłyby spowodować szkodę, a w efekcie spadek jej rynkowej wartości.
W zamian za to właściciel mieszkania dostaje od banku pewną kwotę pieniędzy. W zależności od umowy będzie to wypłata jednorazowa lub ratalna. Umowa taka rodzi konsekwencje również po stronie spadkobierców. Jeśli kredytobiorca zdecyduje się na ratalną wypłatę środków, jednak suma ta nie zostanie w całości wypłacona z uwagi na jego śmierć, nadwyżka środków będzie przysługiwała spadkobiercom. Będą oni mogli spłacić zobowiązanie wobec banku, zyskując tym samym prawo własności. Jeśli tego nie zrobią nieruchomość przejdzie na własność banku.
Nie może mieć miejsca sytuacja, w której kredytobiorca będzie posiadał względem banku większe zobowiązanie aniżeli wartość nieruchomości będącej zabezpieczeniem kredytu. W takiej bowiem sytuacji, np. w wyniku drastycznego załamania rynkowego, ryzyko spoczywa na kredytodawcy, czyli na banku. Te jednak, aby zabezpieczyć swoje interesy na tę okoliczność, z reguły udzielają pożyczki, których wysokość nie przekracza połowy wartości zabezpieczonej nieruchomości.
Ubieganie się o kredyt w ramach odwróconej hipoteki nie wymaga badania zdolności kredytowej, ani też uzyskiwania żadnego dochodu, gdyż jako kredyt „odwrócony” zadłużenie będzie spłacane dopiero po śmierci kredytobiorcy. Jest to więc rozwiązanie, z którego mogą skorzystać wszyscy właściciele nieruchomości, nawet ci z najniższym lub zerowych dochodem.
W Polsce odwrócona hipoteka to produkt stosunkowo nowy, jednak w wielu krajach funkcjonuje on od dziesięcioleci, a jak pokazuje tamtejsze doświadczenie, skorzystanie z niego pozwala na zmianę charakteru prawa nieruchomości z prawa pasywnego, do aktywa w budżecie domowym. Dzięki temu może być ono traktowane jako swoisty fundusz emerytalny, pozwalający uzyskać dodatkowe środki do tego świadczenia. Pieniądze uzyskane w ramach kredytu z odwróconej hipoteki można wydać na dowolny cel, np. podniesienie standardu życia czy też spełnienie wieloletnich marzeń, które do tej pory były poza zasięgiem.